غلامحسین بیگدلی (زاده ۲۴ اسفند ۱۲۹۷ - درگذشته ۲۵ مرداد ۱۳۷۷) استاد، ادیب، شاعر، خوشنویس و پژوهشگر معاصر ایران بود.

زندگی

غلامحسین بیگدلی در سال ۱۲۹۷ هجری خورشیدی در روستای استان زنجان به دنیا آمد.

خانواده او از اخلاف ایل بیگدلی بودند که در دربار صفوی در مناصب نظامی خدمت می‌کردند. او در دبستان، دبیرستان و دانشکده نظام تحصیل کرد. در سال ۱۳۲۰ از دانشکده نظام فارغ التحصیل شد و به خدمت در لشکر دوم ارتش مشغول گردید. مدتی به عنوان محافظ اشرف پهلوی انتخاب شد.

غلامحسین بیگدلی در سال ۱۳۲۱ به حزب توده گرایش پیدا کرد. پس از قیام افسران خراسان در سال ۱۳۲۴ به جرم عضویت در حزب توده دستگیر و به زندان شیراز و کرمان منتقل شد. پس از آزادی از زندان، در سال ۱۳۲۵ همراه سایر افسران حزب توده و افراد خانواده‌اش به روسیه شوروی گریخت. در آنجا با شرایط دشوار معیشتی و نیز نظارت دائمی کاگ‌ب روبرو شد. مکاتبات اعتراض آمیزی را آغاز کرد که منجر به محکومیتش به اتهام جاسوسی شد. او مورد شکنجه‌های بسیاری قرار گرفت و پس از ده ماه حبس، طی محاکمه‌ای غیابی به ۲۵ سال زندان با اعمال شاقه و ۵ سال آزادی بدون بهره گیری از حقوق اجتماعی محکوم شد.

غلامحسین بیگدلی در کتاب از کاخ‌های شاه تا زندان‌های سیبری خط سیر خود را در مدت هفت سال دوری از خانواده چنین بیان می‌کند که پس از صدور حکم تبعید او را با خودروهایی سیاه رنگ که کلاغ سیاه نام داشت بدون اجازه ملاقات با خانواده به ایستگاه راه آهن برده و از آنجا به همراه دیگر زندانیان با قطار به اردوگاهی در شهر دریای سیاه منتقل نمودند. پس از چندی که تعداد زندانیان قابل توجه شد شروع حرکت دوازده هزار کیلومتری وی به منطقه ولادی وستوک (Vladivostok) در شرق دور آغاز شد. او را با قطار از طریق مسکو و سپس شهرهای Novosibirsk , Chita ,Komsomolsk به Vanino رساندند و سپس از Vanino توسط کشتی به با وضعیت بسیار وحشتناک در کشتی سوار نموده و به منطقه سردسیر ماگادان (Magadan) منتقل نمودند. غلامحسین بیگدلی در این کتاب از افرادی که طاقت این سفر طولانی را نداشته و در مکانهای مختلف جان خود را از دست داده‌اند تعریف می‌نماید. پس از رسیدن به ماگادان با توجه به نوع محکومیت، سن زندانی، قدرت بدنی و موارد دیگر ایشان را به معادن مختلف می‌فرستند. غلامحسین بیگدلی را از ماگادان به سمت دهکده آرکاگالا (Arkagala) که معدن زغال سنگ بود تبعید می‌کنند. او مدت یکسال و نیم در این معدن کار سخت و طاقت فرسا انجام می‌دهد و سپس وی را به معدن طلا نِر (Nere) منتقل می‌کنند او بیش از دو سال در این اردوگاه مشغول بکار بود و سپس او را به شمالی‌ترین منطقه نزدیک اقیانوس منجمد شمالی، دهکده آلیسکیتوا (Alyaskitovyy) جهت کار در معادن ولفرامید و اورانیوم تبعید می‌کنند.وی تا روز آخر تبعیدش در این اردوگاه مشغول بکار بود.

با مرگ استالین پس از نزدیک به هشت سال تحمل شرایط طاقت فرسا، از زندان آزاد شد و توانست در شرایط معمولی به تحصیل و زندگی بپردازد.

زندگی علمی

 

آرامگاه غلامحسین بیگدلی

بیگدلی پس از آزادی از زندان زندگی علمی خود را آغاز کرد. او در مدت اقامت در باکو در رشته زبان شناسی تحصیل و در سال ۱۹۶۹ مدرک دکترای علوم در رشته زبان شناسی را از آکادمی علوم اجتماعی، دانشکده زبان و ادبیات نظامی گنجوی دریافت کرد.

غلامحسین بیگدلی ۲۰ عنوان کتاب به زبان‌های فارسی، ترکی و روسی نگاشته و در سمپوزیوم‌ها و کنفرانس‌ها در مورد ادبیات ایران سخنرانی کرده و همچنین اشعار بسیاری به زبان فارسی و ترکی سروده‌است که مجموعه اشعاراو در سال ۱۳۸۱ در دیوان بیگدلی چاپ شده‌است. نامه روح الله خمینی به میخائیل گورباچف توسط او به زبان روسی ترجمه گردیده‌است.

بیگدلی در بیست و پنجم مرداد ۱۳۷۷ هجری شمسی بر اثر حمله قلبی درگذشت و در امامزاده طاهر (کرج) به خاک سپرده شد.

گاهشمار

• ۱۲۹۷ خورشیدی (۲۴ اسفند) - تولد در روستای شهرستان خدابنده، استان زنجان، ایران

• ۱۳۰۵ خورشیدی (۱ مهر) - شروع کلاس تهیه (آمادگی)
• ۱۳۰۸ خورشیدی (۱ فروردین) - اولین دیدار حضوری با پهلوی اول به همراه یدالله خان اسلحه‌دارباشی

• ۱۳۱۲ خورشیدی (۳۱ خرداد) - پایان دبستان نظام و اخذ رتیه اول^[۷]
• ۱۳۱۲ خورشیدی (شهریور) - دریافت دیپلم دبستان نظام و یک جلد شاهنامه نوبخت از دست پهلوی اول

• ۱۳۱۲ خورشیدی (۱ مهر) - شروع دبیرستان نظام
• ۱۳۲۰ خورشیدی (شهریور) - دریافت درجه ستوان دومی
• ۱۳۲۰ خورشیدی (شهریور) - آخرین ملاقات با پهلوی اول در زمان برگشت از اصفهان
• ۱۳۲۲ خورشیدی - تولد فرزنداول، دکتر جمشید بیگدلی
• ۱۳۲۲ خورشیدی (پائیز) - ورود رسمی به تشکیلات افسری حزب توده ایران با معرفی و علی‌اکبر اسکندانی
• ۱۳۲۴ خورشیدی (۲۵ مرداد) - دستگیری در تهران و زندانی شدن در پادگان جمشیدیه (دژبان مرکز)
• ۱۳۲۴ خورشیدی (۲۶ مرداد) - تبعید به شیراز و از آنجا به کرمان، دستور اعدام ایشان صادر و در همان روز لغو شد
• ۱۳۲۴ خورشیدی (بهمن) - آزادی از زندان با وساطت یدالله خان اسلحه‌دارباشی
• ۱۳۲۴ خورشیدی (۱۰ اسفند) - شرکت در و شکست متجاسران
• ۱۳۲۵ خورشیدی (۵ فروردین) - شکست در دفاع از قیدار و عقب نشینی
• ۱۳۲۵ خورشیدی (۱۳ فروردین) - آغاز برنامه خروج از ایران (حرکت از همدان به ابهر)
• ۱۳۲۵ خورشیدی (۱۵ فروردین) - انتقال خانواده از تهران به زنجان و دیدار با آنها در زنجان، اولین دیدار با غلام یحیی پیشه‌وری
• ۱۳۲۵ خورشیدی (۱۶ فروردین) - حرکت از زنجان به تیریز
• ۱۳۲۵ خورشیدی (۱۵ اردیبهشت) - اشتغال در اداره بازرسی وزارت کشور
• ۱۳۲۵ خورشیدی (۱ تیر) - اشتغال در ارتش خلق قشونلاری، دریافت درجه سلطانی (سروانی)، فرمانده گردان تیرانداز هشت (تاپور نشانچی هشت)،
• ۱۳۲۵ خورشیدی - ارسال گزارش دکتر نصرت الله جهانشاهلو و دستگیری و صدور حکم اعدام، لغو اعدام با میانجیگری ژنرال پناهیان، اشتغال به عنوان معاونت فرماندهی آموزشگاه افسری
• ۱۳۲۵ خورشیدی (۲۱ آذر) - خروج از ایران (مرز جلفا) به همراه همسر و پسر، اسکان در شهر نخجوان
• ۱۳۲۵ خورشیدی (۲۴ آذر) - انتقال به جمهوری آذربایجان شوروی
• ۱۳۲۶ خورشیدی (اردیبهشت) - تولد فرزند دوم، دکتر مهشید بیگدلی
• ۱۳۲۶ خورشیدی (آخر اردیبهشت) - انتقال به باکو و اسکان در ۱۳۲۶ خورشیدی (۱ مهر) - شروع به تحصیل در
• ۱۳۲۷ خورشیدی (۱۱ مهر) - دستور احضار توسط کا گ ب به شعبه اُ.و.ی.ر و بازداشت در زندان انفرادی
• ۱۳۲۸ خورشیدی - محکومیت به جرم جاسوسی برای ایران و ۲۵ سال حبس با اعمال شاقه در سیبری و عدم حق مکاتبه و ۵ سال بعد نیز محروم از حقوق اجتماعی
• ۱۳۲۹ خورشیدی (زمستان) - کار در معادن طلای نر
• ۱۳۳۳ خورشیدی (۲۹ آذر) - پایان تبعید
• ۱۳۳۳ خورشیدی (۱۲ دی) - ورود به ولادی وستوک (ساعت ۱۰ صبح)
• ۱۳۴۷ خورشیدی ،۱۹۶۹ میلادی - دریافت دکترای علوم در رشته زبان شناسی از آکادمی علوم اجتماعی، دانشکده زبان و ادبیات نظامی گنجوی
• ۱۳۴۹ خورشیدی (تابستان) - شرکت در همایش شرق‌شناسی در تاجیکستان
• ۱۳۵۸ خورشیدی (۱۷ مرداد) - ورود به ایران
• ۱۳۷۷ خورشیدی (۲۵ مرداد) - درگذشت در کرج،

• گذر عمر
• کهلیه سلام ( سلام بر کهلا)
• ۱۳۶۷ خورشیدی - تاریخ بیگدلی (مدارک و اسناد)، تهران: انتشارات بوعلی
• ۱۳۶۹ خورشیدی - چهره اسکندر در شاهنامه فردوسی و اسکندرنامه نظامی، تهران: انتشارات آفرینش
• ۱۳۷۲ خورشیدی - تاریخ بیگدلی-شاملو (جلد اول و دوم)، تهران: انتشارات فتحی
• ۱۳۷۴ خورشیدی - تاریخ بیگدلی-شاملو (جلد سوم)، تهران: انتشارات آفرینش
• ۱۳۸۰ خورشیدی - دیوان بیگدلی، تهران: نشر ثالث
• ۱۳۸۸ خورشیدی - از کاخ‌های شاه تا زندان‌های سیبری، تهران: سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران

گردآوری

• ۱۳۶۶ خورشیدی - دیوان لطفعلی بیک آذر بیگدلی، تهران: سازمان انتشارات جاویدان
• ۱۳۶۸ خورشیدی - دیوان حاج محمد صادق خان بیگدلی شاملو <حصاری>، تهران: انتشارات فتحی
• ۱۳۷۳ خورشیدی - جمشید و خورشید، تالیف ، تهران: پروفسور دکتر غلامحسین بیگدلی

• آلبوم عکس پروفسور دکتر غلامحسین بیگدلی
• سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران
• سایت بیگدلی
• کتاب از کاخ‌های شاه تا زندانهای سیبری - نشر سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران
• مقاله دکتر محمدعلی فرزانه در مجله وارلیق
• پدیدآورندگان مجله وارلیق