شهرستان چایپاره
شهرستان چایپاره(به ترکی آذربایجانی Çaypara چایپارا) یکی از شهرستانهای استان آذربایجان غربی در شمال غربی ایران است.
این شهرستان درشمال خوی در دشتی هموار و تقریباً مسطح قرار دارد. ارتفاعات شمال مراکان، تپههای آهکی شمال قرهضیاءالدین و ارتفاعات واقع در جنوب چورس آن را محدود نمودهاند.
شهرستان چایپاره (چایپارا) به مرکزیت قرهضیاءالدین بیشتر از ۷۰ آبادی دارد.
بنابر سرشماری مرکز آمار ایران، در سال ۱۳۸۵ جمعیت شهرستان چایپاره ۴۲۵۹۰ نفر بوده است.
نام آن شاید بهخاطر آبیاری شدن تمام این روستاها از رودخانه آغچای باشد.
قبل از اسلام نام چورس علاوه بر روستای فعلی به دیگر آبادیهای ناحیه نیز اطلاق میگردید.بنابر قراین چورس ایالت چهارم حکومت آن زمان بوده است.
تقسیمات کشوری
-
- بخش ها
- مرکزی
- حاجیلار
- دهستانهای بخش مرکزی
- دهستان چورس
- دهستان بسطام
- دهستانهای بخش حاجیلار
- دهستان حاجیلار شمالی
- دهستان حاجیلار جنوبی
- شهرها:
- قرهضیاءالدین
تاریخچه شهرستان چایپاره(چایپارا)
شهرستان چایپاره(چایپارا) یکی از بزرگترین و پرجمعیتترین شهرستانها در استان آذربایجان غربی میباشد، و با مساحتی حدود ۹۴۰ کیلومتر مربع در شمال شرقی شهرستان خوی و یکی از شهرستانهای شمال غربی استان میباشد، شهرستان چایپاره(چایپارا) از سمت شمال و شمال غربی به شهرستان ماکو و چالدران از سمت جنوب به بخش ایواوغلی و از سمت غرب به دهستان سکمن آباد در بخش صفائیه و از سمت شرق به شهرستان پلدشت و شهرستان مرند منتهی میشود که حدودا ۲۸۰۰۰ نفر جمعیت شهری را در خود جای داده است و بر اساس تقسیمات کشوری شهرستان چایپاره(چایپارا) دارای دو بخش به نامهای مرکزی و حاجیلار و دو دهستان به نامهای چورس و بسطام است.
بخش حاجیلار با وسعتی در حدود ۳۱۳ کیلومتر مربع دارای ۲۶ روستا و جمعیتی معادل ۹۱۹۸ نفر میباشدو دهستانهای بسطام و چورس به ترتیب با وسعتهای ۳۹۳ و ۲۱۸ کیلومتر مربع دارای ۳۲ و ۱۸ روستا و ۶۹۰۰ و ۵۷۰۰ نفر جمعیت روستائی میباشند .
وضعیت توپوگرافی
وضعیت توپوگرافی شهرستان با دشتهای مختلف وسیع و کوهستانی و کوهپایه میباشد، که وضعیت زمینهای زیر کشت از نوع خاکهای تحت پوشش رسی شنی – شنی رسی – رسی – لومی بوده که در سطح شهرستان به مقدار ۲۰۴۰۰ هکتار بوده که ۸۳۰۰ هکتار آن آبی و ۱۲۱۰۰ هکتار آن دیمی میباشند که با تکمیل سد آغ چای حدود ۴۵۰۰ هکتار تبدیل به آبی از دشت قره ضیالدین را پوشش میدهد و مابقی دیمی روستائی میباشند که آب استحصالی ان در حال ار منابع سطحی ۱۸۰۰ لیتر در ثانیه، از منابع زیر زمینی ۲۲۰۰ لیتر در ثانیه ( مجموعا در حال ۴۰۰۰ لیتر در ثانیه) میباشدکه عمده محصولات شامل غلات، چغندر قند، یونجه، آفتابگردان، کدوی آجیلی، و حبوبات و توتون میباشد که قبلا از نظر کشت توتون یکی از مناظق ده گانه کشت توتون در کشور بوده است.
آب و هوا
اب و هوای این شهرستان در چهار فصل معتدل برای هر گونه کشاورزی و دامداری با استعداد بالقوه شهرستان را پذیرا است. میزان آبهای سطحی ورود به شهرستان قره ضیالدین(چایپاره) از رودخانهٔ آغ چای به طور متوسط سالانه ۲۱۲ میلیون متر مکعب بوده که ۱۲ میلیون متر مکعب از این مقدار فوق در جهت استفادهٔ کشاورزان در طول سال در نهرها و بندها مورد استفاده قرار میگیرد و مابقی آن در حدود ۲۰۰ میلیون متر مکعب از منطقه بدون استفاده گذر میکند . و ضمنا در مواقع سیلابی بارندگیها حدود ۹ مسیل ( تاج خاتون – یتیم آغلی – علی آباد – سلوکلو – سالطه – حمزیان – دوه آغلی – دره حراملو – ایلانلی دوزی ) زیر سد و در بالا دست و جهتهای مختلف شهر را فرا میگیرند که با تکمیل سد آغ چای مقدار فوق جزء ذخیرهٔ پشت سد اغ چای میباشد . به تعداد ۲۹ سد دهنه و بندهای موجود منظقه – بصورت فصلی ، ۱۶ مورد به صورت دائمی، و ۱۳ مورد جهت تامین آب کشاورزی شهرستان را طلب میکند. این شهرستان دارای ۴ مورد آب بند بتنی ( چورس – قره مرادلو – میرزا کندی – چیت خانه ) میباشد .
آبهای زیر زمینی چاههای عمیف و نیمه عمیق در کشاورزی و شرب به تعداد ۲۲۰ حلقه، به تعداد ۴۸ حلقه عمیق و ۱۵۲ حلقه نیمه عمیق جهت استفاده در کشاورزی و ۱۷ حلقه در صنعت و تولیدی خدماتی ، ۷ حلقه آب شرب شهری ، ۱۴ حلقه آب شرب روستائی و قنات ۳۴ رشته و قنات۲۴ رشته از دیگر موارد ابی در این شهرستان است.
زبان و گویش
زبان رایج مردم در این شهرستان زبان ترکی (ترکی آذربایجانی) می باشد.