گروهان توپخانه عثمانی در چاناق‌قلعه

نبرد گالیپولی یا نبرد چاناق‌قلعه (به انگلیسی: Battle of Gallipoli)، نام جنگی است که در جنگ جهانی اول بین کشور عثمانی و نیروهای ائتلافی (انگلستان، فرانسه و آنزاک‌ها) در تنگه داردانل در گرفت. این نبرد که بیش از شش ماه طول کشید سرانجام در دسامبر سال ۱۹۱۵ به پایان رسید. در برخی کشورها مانند استرالیا، نیوزلند و ترکیه هر ساله، خاطره این نبرد گرامی داشته می‌شود.

تاریخچه جنگ

در سال ۱۹۱۴ نیروهای متفقین، به فکر تصرف تنگه داردانل افتادند اما با اعلام بی طرفی دولت عثمانی، این حمله‌ای به آن صورت نگرفت. اما پس از ورود دولت عثمانی به جنگ، وینستون چرچیل که در آن زمان وزیر دریانوردی انگلستان بود، به نقش کلیدی این منطقه برای تسخیر استانبول اشاره کرد و در نهایت توانست نظر خود را به کابینه و ارتش انگلستان بقبولاند. هدف این نبرد به زانو درآوردن عثمانی و امکان ارتباط نزدیک‌تر با روسیه بود.

نخستین بار، در نوزدهم فوریه ۱۹۱۵، ناوگان دریائی مشترک انگلستان و فرانسه با محاصره منطقه، به مدت یک ماه نیروهای عثمانی مستقر در دو سوی تنگه را گلوله باران کردند. نبرد ۱۸ مارس، آخرین برگ این حمله بود که نتیجه را در پایان به سود عثمانی‌ها رقم زد. متفقین در این روز تمام نیروی خود را به کار بستند تا کنترل تنگه داردانل را به دست آورند اما با دفاع عثمانی‌ها، دست آخر هفت کشتی آنان در این روز غرق شد که منجر به عقب‌نشینی این نیروها شد.

 

دیدبان‌های استرالیایی در نبرد گالیپولی.

متفقین برای جبران این شکست و اعاده حیثیت، تدارک نبرد همه جانبه‌ای را با حضور نیروی دریایی و زمینی دیدند. در ۲۵ آوریل، لشکر هفتاد هزار نفری متفقین، در چاناق‌قلعه پیاده شدند و آنان را ۱۰۹ ناو جنگی و صدها شناور دیگر از دریا حمایت کردند. این نبرد چندین ماه به طول کشید و با دفاع سرسختانه عثمانی‌ها روبرو شد. سرانجام، به دلیل تلفات سنگین، نیروهای متفق در ماه دسامبر آغاز به تخلیه منطقه کردند و کنترل منطقه در دست عثمانی باقی ماند.

آمار و ارقام

 

توپخانه انگلستان در نبرد گالیپولی

برخی منابع مانند  تعداد کشته شدگان این جنگ را نیم میلیون نفر نوشته‌اند اما بر اساس  شمار کشته شدگان و مجروحان روی هم نیم میلیون نفر بوده‌است که تقریباً دو طرف به اندازه برابر کشته و زخمی داده‌اند. تعداد کشته‌های عثمانی و متفقین به ترتیب ۸۶ و ۴۴ هزار نفر بوده‌است. زخمی شدگان نیز به ترتیب ۹۷ و ۱۶۴ هزار نفر بوده‌اند که جمع تلفات (کشته شدگان و زخمی‌ها) به بیش از نیم میلیون نفر می‌رسد. کخکه

دیگر موضوعات

مصطفی کمال آتاتورک خود مستقیما فرماندهی ترکها را بر عهده داشته و در تهییج نیروهای عثمانی موثر بوده‌است. چرچیل نیز از سوی دیگر نقش عمده‌ای را در انگلستان در به راه اندازی این جنگ داشته‌است.

این نبرد در استرالیا و نیوزلند با نام نبرد آنزاک نیز شناخته می‌شود و هر ساله مراسم یادبودی در روز آنزاک برای آن برگزار می‌شود.