رفعت هاشمپور
رفعت هاشم پور (زادهٔ ۱۳۱۰ خورشیدی در اردبیل)، گوینده یا دوبلور قدیمی ایرانی است که از سال ۱۳۳۷ وارد فعالیت دوبله شده و طی سالهای متمادی در قبل و بعد از انقلاب ایران (۱۳۵۷) در تعداد بسیار زیادی از فیلمهای سینمایی خارجی و ایرانی گویندگی کرده‌است.
رفعت هاشم پور، به جای بازیگران بزرگی چون سوزان هیوارد، اینگرید برگمن، آنا مانیانی، جینا لولوبریجیدا، لانا ترنر، و... در فیلمهای خارجی و به جای بازیگرانی چون آذر شیوا، شهلا ریاحی و ... در فیلمهای ایرانی سخن گفته‌است، اما بدون تردید یکی از به یادماندنی‌ترین گویندگی‌های او، که صدایش را در اذهان بسیاری ماندگار ساخته‌است، گویندگی او به جای ویوین لی در نقش اسکارلت اوهارا در فیلم جاوادنهٔ برباد رفته (ساختهٔ ویکتور فلمینگ) می‌باشد. همچنین بسیاری صدای او را به خاطر گویندگی‌اش در فیلم محمد رسول‌الله (ساختهٔ مصطفی عقاد)، به جای در نقش هند به یاد می‌آورند.
زندگینامه
رفعت هاشم پور در سال ۱۳۱۰ در شهرستان اردبیل متولد شد و پس از طی تحصیلات مقدماتی برای تحصیل در رشتهٔ بازیگری تئاتر وارد دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران گردید و در این رشته با درجهٔ لیسانس فارغ التحصیل گردید. با این که وی در رشتهٔ بازیگری تحصیل کرده بود، امّا فعالیت هنری خویش را با دوبله آغاز نمود.
وی کار دوبله را از نیمه دهه ۱۳۳۰ و به طور دقیق از سال ۱۳۳۷ آغاز نمود و در کنار آن در فاصلهٔ سالهای ۱۳۳۸ تا ۱۳۴۶ به عنوان معلم در آموزش و پرورش نیز مشغول به تدریس شد.
ویژگی‌های خاص صدای او در کنار توانائی مثال زدنی اش در هنر گویندگی باعث شد که او از همان نخستین سالهای فعالیتش در نقشهای نخست و به جای بازیگران بزرگی چون سوزان هیوارد، اینگرید برگمن، آنا مانیانی، جینا لولوبریجیدا، لانا ترنر، ویوین لی، و... در فیلمهای ایرانی به جای بازیگرانی چون آذر شیوا، شهلا ریاحی، فخری خوروش و...گویندگی کند و حتی به صورت گویندهٔ ثابت برخی از این بازیگران درآید. از جمله نقشهای به یاد ماندنی که او در این دوران، به جایشان حرف زد، شخصیت اسکارلت اوهارا در فیلم بسیار معروف بربادرفته بود که ویویان لی نقش او را بازی می‌کرد. نقش گویی رفعت هاشم پور به جای این کارکتر به حدی درخشان بود که امروزه کمتر کسی در ایران می‌تواند اسکارلت اوهارا را بدون صدای گوینده فارسی زبانش به یاد بیاورد.
فعالیتهای حرفه‌ای
رفعت هاشم پور، فعالیت در دوبله به عنوان سرپرست گویندگان را نیز از سال ۱۳۵۳ آغاز کرد و مدیریت دوبلاژ را تا سالهای پس از انقلاب از جمله با فیلم چوپانان کویر (ساخته حسین محجوب) که نخستین فعالیت سینمائی مستقل او به عنوان سرپرست گویندگان بود، ادامه داد. وی همچنین به عنوان سرپرست گویندگان در برخی مجموعه‌های تلویزیونی نیز فعال بود.
هاشمپور در دوران فعالیتش به عنوان دوبلور با دیگر دوبلور معروف ایرانی، یعنی جلال مقامی آشنا شده و با وی ازدواج نمود.
یکی دیگر از شاخصترین فعالیتهای او، گویندگی در فیلم به جای سوزان ساراندون بود که در ایران با نام (که نام رمانی می‌باشد که فیلم از روی آن تهیه شده‌است) نمایش داده شد. گرچه رفعت هاشم پور در این کار اندکی با کارهای خوب و روزهای اوج خود فاصله داشت و یکنواخت بودن شخصیت سوزان ساراندون مجال این را به او نداده بود تا همان رفعت هاشم پور همیشگی باشد، اما با این وجود صدای او بسیار خوب روی چهره سوزان ساراندون نشسته بود. این فیلم شاید بدین علت که این هنرپیشه زن، چهره‌ای شبیه به بازیگرانی مثل ویون لی و سوزان هیوارد (که قبلا هم هاشم پور به جای آنان گویندگی کرده بود) داشت، مورد استقبال و توجه زیادی قرار گرفت.
دیگر فعالیت رفعت هاشمپور در اواخر دوران کاریش، مدیر دوبلاژی سریال قصه‌های جزیره بود. در این سریال خود او نیز ابتدا به جای شخصیت جانت حرف می‌زد، اما در ادامه ترجیح داد که به جای هتی کینگ (با نقش‌آفرینی جکی باروس) حرف بزند که این نقش‌گویی او نیز بسیار مورد توجه قرار گرفت.
وی در زمینه گویندگی فیلمهای مستند هم تسلط خود را بارها به نمایش گذارده‌است.
رفعت هاشم پور از اواخر دهه هفتاد به بعد رفته رفته از فعالیت در دوبلاژ کنار کشید و به ندرت به گویندگی پرداخت.در عوض وی در سالهای اخیر بیشتر به آموزش دوبله به هنرجویان پرداخته‌است.
ویژگی‌های صدای او
رفعت هاشم پور، بدون تردید یکی از بزرگترین گویندگان زن تاریخ دوبلاژ ایران است و گویندگی‌های او در بسیاری از فیلمهای سینمایی داخلی و خارجی، نقش مهمی را در زیبایی و جذابیت این فیلمها ایفا نموده‌است. صدای او گرم و گیرا و پرطنین، و سرشار از احساسات شورانگیز زنانه‌است و وی آنچنان با احساس در قالب هنرپیشه فرو می‌رود که بعضا شنونده، صدای او را صدای واقعی خود بازیگر می‌پندارد!...
نوع گویندگی و جنس صدای رفعت هاشم پور به گونه‌ای است که به او امکان گویندگی در نقش شخصیت‌های عمیق و چند بعدی را می‌دهد و بعلاوه وجود نوعی حزن و اندوه در صدای او سبب شده عمدتا در نقشهای مربوط به زنان غمگین و افسرده بسیار موفق ظاهر شود. گذشته از اینها رفعت هاشمپور توانایی حیرت انگیزی در تطبیق دادن صدایش بر چهره‌های جوان یا مسن دارد.
تسلط وی در میان زنان گوینده سینمای ایران انکار نشدنی است و حتی بسیاری از همکاران او و هنرمندان دوبله به تجلیل و ستایش از صدا و طرز گویندگی او پرداخته‌اند. بعنوان نمونه خسرو خسروشاهی گویندگی رفعت هاشم پور در فیلم «جن گیر» را، یک اجرای جهانی دانسته‌است.
به همین ترتیب علی کسمایی (مدیر دوبلاژ قدیمی) در یکی از روزنامه‌ها در مورد رفعت هاشم پور می‌گوید :
«در فیلم می‌خواهم زنده بمانم ساخته رابرت وایز رفعت هاشم پور را برای گویندگی در نقشی که سوزان هیوارد، آن را ایفا کرده بود، انتخاب کردم . در این فیلم صحنه‌ای هست که سوزان هیوارد در نقش یک مادر دربند و زندانی، ضمن برده شدن برای اعدام بچهٔ خود را ناز و نوازش می‌کند و در همین حال که با او خداحافظی می‌نماید، متاثر شده و به گریه می‌افتد. امّا رفعت هاشم پور در موقع دوبلهٔ این صحنه به شدت تحت تأثیر قرار گرفت و هرچه سعی کرد تا گویندگی این صحنه را به پایان برساند، موفق نشد!، چراکه گریه امانش نمی‌داد. وی آنچنان در نقش هیوارد فرو رفته بود، که ما بر پرده به جای سوزان هیوارد، رفعت هاشم پور را می‌دیدیم که از خودبیخود شده و گریان است . از سر اجبار در آن روز کار را تعطیل کردیم، اما فردای آن روز، هاشم پور با تلاشی مثال زدنی و زحمتی طاقت فرسا، گویندگی ِ آن صحنه را، به طرز خارق العاده‌ای به پایان رسانید که این کار او، در تاریخ دوبلاژ ایران مثال زدنی و فراموش ناشدنی است .»
همچنین یکی از گویندگان سریال قصه‌های جزیره، در مورد نحوهٔ مدیریت دوبلاژ رفعت هاشم پور می‌گوید:
«...ایشان در کار خویش بسیار دقیق بود و برای این سریال بسیار زحمت کشید و با هیچ کس در زمینهٔ کار تعارف نداشت.من دوران خوبی را هنگام دوبله این سریال گذراندم و هیچ مشکلی با ایشان نداشتم...»
برخی نیز رفعت هاشم پور را در بین گویندگان بزرگ سینما و تلویزیون ایران، همچون ژاله کاظمی، ، آذر دانشی، فهیمه راستکار، زهره شکوفنده، مینو غزنوی، مهین کسمایی شهلا ناظریان، پروین ملکوتی و... بهترین دانسته‌اند .
برخی کارهای به یاد ماندنی او
از نمونه کارهای شاخص رفعت هاشم پور می‌توان به موارد زیر اشاره کرد :
- به جای سوزان هیوارد در فیلمهایی چون : ، می‌خواهم زنده بمانم، باغ شیطان، جایی که عشق نیست، آوایی در قلب من و...
- به جای اینگرید برگمن در فیلمهایی چون : ،
- به جای آنا مانیانی در فیلمهایی چون : و
- به جای لورن باکال در فیلمهایی چون : داشتن و نداشتن، آخرین غروب، تیرانداز
- به جای در فیلمهایی چون : بن هور
- به جای در فیلمهایی چون : محمد رسول الله (در نقش هند)، زوربای یونانی،
- به جای فی داناوی در فیلمهایی چون : ، بانی و کلاید،
- به جای اوا گاردنر در فیلمهایی چون : پنجاه و پنج روز در پکن،
- به جای سوفیا لورن در فیلمهایی چون :
- به جای لانا ترنر در فیلمهایی چون : تقلید زندگی
- به جای در فیلمهایی چون رود وحشی،
- به جای کاترین هپبورن در فیلمهایی چون : حدس بزن چه کسی برای شام می‌آید
- به جای در فیلمهایی چون : غریبه‌ها در شهر
- به جای در فیلمهایی چون : روانی
- به جای در فیلمهایی چون : سرگیجه(نسخه سینمایی این فیلم)
- به جای در فیلمهایی چون: پرواز بر فراز آشیانه فاخته
- به جای در فیلمهایی چون : دکتر ژیواگو و طلسم
- به جای سوزان ساراندون در فیلمهایی چون : راه رفتن مرد مرده (آخرین گامهای اعدامی)
- به جای در فیلمهایی چون :
- به جای در فیلمهایی چون :آخرین غروب
- به جای جین فوندا در سریال عروسک ساز
- به جای شخصیت اناستازیا در فیلم «ابله»
- به جای جکی باروس (هتی کینگ) در سریال «قصه‌های جزیره»
- به جای برخی نقشها در سریال ارتش سری
- به جای شخصیت مادر آمیتاب باچان (وی جی) در فیلم هندی قانون
- به جای کارکتر زن دیوانه در فیلم ژاپنی مشهور ریش قرمز
- به جای ویوین لی (اسکارلت) در بر باد رفته
- به جای آذر شیوا در اغلب فیلمها از جمله در : سلطان قلبها
- به جای شهلا ریاحی در اکثریت فیلمها از جمله در : رابطه پنهانی و دنیای پر امید و ...
- به جای فخری خوروش در سریال پهلوانان نمی‌میرند و تاراج
- به جای کارکتر صفیه در فیلم آخرین بازمانده ساختهٔ سیف الله داد
دربارهٔ گویندگی او در بربادرفته
نقش اصلی فیلم برباد رفته، ، به نوعی در تاریخ ادبیات کم نظیر به نظر می‌رسد و حتی می‌توان گفت که شخصیت اسکارلت یکی از ابهام‌های بزرگ تاریخ ادبیات است. خانم مارگارت میچل نویسنده رمانی که فیلم بر مبنای آن ساخته شده، شخصیت اسکارلت را جوری پرورانده که هنوز که هنوز است نمی‌توان فهمید انگیزهٔ اسکارلت در رابطه اش با مردان زندگی اش چیست؟ آیا واقعا رت باتلر را دوست دارد؟ یا فقط می‌خواهد او را اسیر خودش کند؟ آیا ازدواج با رت باتلر یک جور انتقام جویی زنانه از مرد محترمی است که کام دل اش را بر نیاورده یا واقعا رابطه‌ای پیچیده و سرشار از عشق و نفرت او با رت است که اسکارلت را به سوی مردان می‌کشاند؟
اما گویندگی به جای چنین شخصیت پیچیده‌ای، همان قدر که برای گوینده اش شانس به همراه دارد، وظیفه بسیار سنگینی را هم پیش پای او می‌گذارد. رفعت هاشم پور هنگام صحبت به جای ویوین لی، باید این قدرت را در خود پیدا کند تا بتواند پیچیدگی‌های نقش را در لحن صدایش بازتاب دهد.
در دوبله برباد رفته، هاشم پور نه تنها موفق می‌شود پستی و بلندی‌های صوتی این شخصیت پر پیج و خم را به خوبی از آب درآورد، بلکه این سیر را هم به خوبی برای تماشاگر به سرانجام می‌رساند. او موفق می‌شود تا روند تغییر شخصیت اسکارلت از دختری لوس تا زنی سرد و گرم چشیده را به خوبی به تصویر بکشد، کاری که از هر گوینده‌ای به این سادگی بر نمی‌آید.
در گویندگی رفعت هاشم پور به جای اسکارلت، حتی ساده‌ترین جملات هم به زیبایی ادا می‌شوند. مطمئنا اگر بربادرفته از چنین دوبلهٔ زیبایی برخوردار نبود، تا بدین حد در ایران محبوبیت نداشت. در دوبله این فیلم زنگ صدای دوبلور اسکارلت یعنی رفعت هاشمپور و آهنگ خاص و دل انگیز صدای او، در کنار صدای مردانه و باوقار دوبلور رت باتلر، یعنی ، حقیقتا به جذابیت اثر اصلی افزوده‌است. فراموش نکنیم که دوبله خوب به این معناست که حداقل چیزی از کیفیت فیلم اصلی نکاهد. حال اگر چیزی هم به آن بیفزاید که شاهکار کرده‌است. ناگفته نماند که سایر دوبلورهای این فیلم نیز در حد عالی ظاهر شده‌اند و گویندگان نقشهای اشلی - ملانی - دایه اسکارلت و حتی همهٔ نقشهای فرعی و... به بهترین وجهی انتخاب شده‌اند.
آمار
وب سایت:
